Grimm Audio PW-1 - Phono Voorversterker

De PW1 phono-voorversterker. Het is de perfecte metgezel voor een MU2, een LS1 of een ander audiosysteem naar keuze. En de geluidskwaliteit kan in alle opzichten uniek worden genoemd. De medeoprichter van Grimm Audio, Peter van Willenswaard, was de hoofdontwerper van de 'Phono Wizard' PW1 en hij is een vrij speciaal soort chef-kok. Omdat er nogal wat ongewone dingen onder de motorkap verborgen zitten, geven we u graag een kijkje binnenin, onder begeleiding van Peter...

Je zou de PW1 een 'ingetogen' apparaat kunnen noemen. Hij probeert niet de aandacht te trekken met een hifi-achtig geluid om zijn concurrenten te imponeren. Het doel is om de emotie in de muziek en in het geluid van stemmen en instrumenten over te brengen. En om een ​​ruimtelijk beeld te creëren waarin (als de opname het toelaat) u de lucht kunt voelen trillen, bijna kunt aanraken. Hij slaagt erin u mee te nemen in de boodschap van de componisten en artiesten, van de orkesten, singer/songwriters en bands. Hoe hebben we dat dan bereikt?

Minimalisme
Ze kozen voor een ontwerp met zo min mogelijk componenten in het signaalpad, onder het motto: ‘wat er niet in zit, kan niet in de weg staan’. Het doel van een audiocircuit is immers om zoveel mogelijk muziek door te laten, om zo min mogelijk afbreuk te doen aan het geluid van de opname.

In de praktijk betekende dit uiteindelijk:

• Slechts 1 actief component om de lage spanning van een MC-element op MM-niveau te brengen.

• In het MM-phonogedeelte 1 enkel actief element om het kwetsbare ingangssignaal voldoende te versterken om de RIAA-correctie feilloos zijn werk te laten doen.

• Na de RIAA wederom slechts 1 actief component om het RIAA-gecorrigeerde signaal feilloos over te brengen.

• Tot slot 1 opamp (de meest ‘muzikale’ die we kennen) om als buffer te dienen tussen het gevoelige phonocircuit en de belasting van kabels en downstream-apparatuur, onder andere door een lage uitgangsimpedantie te bieden.

Zo'n eenvoudig circuit is natuurlijk erg aantrekkelijk, dus waarom gebruikt niet elke fabrikant het? Nou, het hierboven beschreven eenvoudige circuit lijkt simpel, maar het is absoluut niet eenvoudig om te ontwerpen. Het vereist slim geselecteerde en uitgebreid beluisterde passieve en actieve componenten. Dit omdat er geen feedback is rond het circuit die aberraties en tekortkomingen corrigeert. Het vereist ook een perfect passende voeding voor elke versterkertrap en ook deze moeten op het gehoor worden geselecteerd en fijnafgesteld.

Natuurlijk is het selecteren van de drie actieve componenten vóór de opamp-buffer essentieel. FET's zijn om een ​​aantal redenen gekozen: ze hebben een hoge ingangsimpedantie wat altijd erg prettig is, hun versterkingsgedrag is aantrekkelijk (veel vriendelijker dan dat van gewone -bipolaire- transistoren) en ze zijn verkrijgbaar met verschillende versterkingsfactoren zodat er niet verder gesleuteld hoeft te worden. Voor de MC-ingang is gekozen voor een FET met extreem lage ruis, 0,7 nV/√Hz voor de experts, wat een sublieme signaal-ruisverhouding van ≥80 dB mogelijk maakt. De keuze van FET's is echter niet zonder straf: elk exemplaar moet per kanaal worden gemeten en gematcht. Hiervoor hebben ze speciale meetapparatuur gebouwd. Uitgebreide metingen uitvoeren tijdens de productie is arbeidsintensief, maar noodzakelijk voor de kwaliteit van het eindproduct.

Sommigen zullen de relatief hoge harmonische vervormingswaarde van de PW1 opmerken in vergelijking met sommige concurrenten: < 0,55% (of < -45dB). Dit is een gevolg van de keuze voor eenvoudige FET-versterkingstrappen en omdat er niets wordt 'gecorrigeerd' met feedback. De meeste ontwerpers streven naar veel lagere vervormingswaarden, tot ongeveer 0,001%, maar met de versterking die nodig is in phono-trappen is er een groot risico dat je de hele levensduur uit het geluid ontwerpt. Bij Grimm Audio doen we doorgaans geen concessies aan de vervormingswaarden, maar bij vinyl is de intrinsieke vervorming van de plaat zelf zo hoog dat er geen echte behoefte is aan lage harmonische vervorming in de phono-trap. Ook is de vervorming van FET-schakelingen zoals deze voornamelijk van een relatief onhoorbare 2e harmonische vorm. De positieve kant van onze aanpak is dat de unieke manier waarop het passieve RIAA-netwerk is geïmplementeerd, inherent voorkomt dat de 1e MM-trap hard overstuurd raakt. Dit biedt een indruk van eindeloze headoom. Hierdoor zul je bij het daadwerkelijk afspelen van vinyl met de PW1 nooit extra vervorming opmerken, maar juist levensechte dynamiek.

Het mag niet onvermeld blijven dat er de grootste zorg is besteed aan de pcb-layout en de locatie van de verschillende onderdelen van het circuit. Dat lijkt misschien wat overdreven, maar dat is het zeker niet. We hebben jarenlange ervaring op dit gebied en we hebben talloze voorbeelden gezien van hoe het niet moet, met de meetbare en hoorbare gevolgen daarvan.

Een ander opmerkelijk kenmerk is dat het ontwerp van de PW1, in tegenstelling tot veel andere phono-versterkers, geen aparte externe voedingskast nodig heeft om brom en andere storingen op de gevoelige MC- en MM-ingangen te voorkomen. Om dit te bereiken, werd een extreem 'stille' (laag magnetisch veld) voedingstransformator op maat gemaakt voor Grimm Audio door de gespecialiseerde fabrikant Amplimo. Hij is zo goed afgeschermd dat ze hem zonder problemen bovenop de MC-ingang konden plaatsen. Toch staat hij op een royale afstand van 20 cm. Voor de kast hebben ze gekozen voor niet-magnetische materialen: aluminium voor de behuizing met een koperen subchassis dat zorgt voor een nog hogere afscherming van de netingang en de hoofdvoeding.

Uitgebreide instelmogelijkheden
Qua instellingen en aanpassingen aan verschillende soorten elementen is er veel mogelijk met de PW1. De nominale MM-gevoeligheid is 5 mV voor 350 mV uit. Voor de MM-ingang is een extra versterking van 10 dB beschikbaar als je hem wilt gebruiken met high-output MC's, de gevoeligheid ligt dan rond de 2 mV. Houd er rekening mee dat MM-elementen bijna 100 mV kunnen leveren met zeer diep gemoduleerde LP's, wat resulteert in een output van 7 Vrms. Zowel de MM-ingang als de output-elektronica kunnen deze extremen aan. De output van de PW1 kan met zijn maximale niveau van maar liefst 10 Vrms (+22 dBu) nauwelijks worden overstuurd!

Voor MC-cartridges is een aparte ingang aanwezig, die naar keuze 20 of 30 dB gain biedt. Als alle gain die op de PW1 beschikbaar is, is ingeschakeld, wordt op MC een maximale gain van 77 dB bereikt, of meer dan 7000 x. Dit betekent dat MC-cartridges met een ultralage output (in de orde van 0,05 mV!) ook kunnen worden gebruikt. En zonder ruisproblemen, omdat de inherente ruis van de MC-sectie, zoals gezegd, extreem laag is.

Toegang tot alle load-instellingen via een schuifpaneel aan de onderkant.
Het schuifpaneel aan de onderkant van de PW1 geeft toegang tot een schat aan load- en gain-instellingen voor verschillende cartridges. Voor degenen die technische onderwerpen als deze nogal ingewikkeld vinden, bevat de handleiding een tabel waarin standaardinstellingen die goed werken worden aangegeven voor MC-, high-output MC- en MM-cartridges. Aan de andere kant vinden klanten die zich graag verliezen in eindeloze experimenten een grote speeltuin tot hun beschikking.

Om het gedrag van de opneemelementen te verfijnen, zijn er een reeks condensatoren en (voor MC) afsluitweerstanden voorzien op zowel de MM- als MC-ingangen. Voor MM-elementen kunnen condensatoren van 47, 100 of 220 pF aan de belasting worden toegevoegd. Sommige fabrikanten bieden zelfs hogere waarden, maar dat lijkt onnodig: bij 1000 pF ontstaat er bijvoorbeeld een piek van meer dan 7 dB in de frequentiecurve bij 6 kHz, wat niemand zou willen.

MC-elementen zijn vrij ongevoelig voor capacitieve afsluiting, maar als men wil, kan er 330 pF en/of 680 pF worden toegevoegd. De belangrijkste belastinginstelling voor MC is de resistieve. De meeste MC's voelen zich comfortabel bij een belastingweerstand in de orde van 5 tot 10 keer hun eigen interne weerstand. De PW1 heeft hiervoor een scala aan opties: 33-100-330-1000 ohm en natuurlijk alle combinaties daarvan. Alle extra belasting uitschakelen is ook mogelijk, de belastingsweerstand is dan 47 kOhm en daar voelen veel MC-elementen zich erg gelukkig mee.

Als je tevreden bent met je tweaking, sluit je het onderste paneel en zet je de PW1 op zijn voeten. Nu alleen nog zijn geweldige uiterlijk (van industrieel ontwerper Michiel Uylings) bewonderen en genieten van je gekoesterde vinyl als nooit tevoren.